Το Τμήμα Ένταξης είναι δομή της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, η οποία λειτουργεί στα πλαίσια του Γενικού Σχολείου. Στόχος του Τ.Ε. είναι η εκπαιδευτική υποστήριξη μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή αναπηρία, εντός του σχολικού ωραρίου, μέσα από τα εξειδικευμένα, ατομικά ή ομαδικά, εκπαιδευτικά προγράμματα που τους παρέχει. Το Τ.Ε. αποτελεί ξεχωριστό τμήμα μέσα στη σχολική μονάδα και δέχεται μαθητές από όλες τις τάξεις.
Οι μαθητές του τμήματος ένταξης είναι, στην πλειψηφία τους, παιδιά με γενικές ή ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, προβλήματα συμπεριφοράς και χαμηλή σχολική επίδοση, οι οποίοι φοιτούν στο Τ.Ε. για ορισμένες ώρες εβδομαδιαίως. Για τη συμμετοχή στο Τ.Ε. απαιτείται:
α) γνωμάτευση από φορέα, αρμόδιο για τη διάγνωση ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών (π.χ Κ.Ε.Δ.Α.Σ.Υ. (τέως Κ.Ε.Σ.Υ), Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο/Ι.Π.Κ.),
ή
β) άτυπη παιδαγωγική αξιολόγηση από τον εκπαιδευτικό Ειδικής Αγωγής του Τ.Ε., έπειτα από πρόταση του εκπαιδευτικού γενικής τάξης και με τη σύμφωνη γνώμη του Σχολικού Συμβούλου.
Aπαραίτητη προϋπόθεση για τη φοίτηση ενός παιδιού στο Τμήμα Ένταξης αποτελεί η κατάθεση, από μέρους του γονέα/κηδεμόνα του, Υπεύθυνης Δήλωσης – Αίτησης συμμετοχής.
Οι μαθητές οργανώνονται σε μικρές ομάδες με βάση τις εκπαιδευτικές τους ανάγκες, όπως αυτές έχουν οριστεί από την άτυπη αξιολόγηση του Ειδικού Εκπαιδευτικού του Τ.Ε., λαμβάνοντας υπόψη τη γνωμάτευση του Κ.Ε.Σ.Υ. ή του Ι.Π.Κ. και τις προτάσεις των εκπαιδευτικών της Γενικής Αγωγής. Αυτό σημαίνει ότι η συμμετοχή στην κάθε ομάδα δεν έχει ως κριτήριο την ηλικία ή την τάξη φοίτησης του μαθητή. Συναντούμε, για παράδειγμα, έναν μαθητή της Β’ τάξης, δύο της Δ’ τάξης και έναν της Ε’ τάξης, που αντιμετωπίζουν κοινές δυσκολίες, να δουλεύουν στην ίδια ομάδα. Ωστόσο, υπάρχουν και οι μαθητές που παρουσιάζουν σοβαρές εκπαιδευτικές ανάγκες και η ομαδοποίηση δεν είναι γι’ αυτούς ο ενδεδειγμένος τρόπος παρέμβασης. Ο εκπαιδευτικός του Τ.Ε., λοιπόν, υλοποιεί στην περίπτωση αυτή εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης, το οποίο ακολουθεί ο μαθητής και εντός της γενικής τάξης, εάν αυτό κριθεί απαραίτητο.
Οι ώρες φοίτησης των παιδιών στο Τ.Ε. καθορίζονται από τον ειδικό εκπαιδευτικό σε συνεργασία με τον καθηγητή της τάξης, ακολουθώντας κυκλικό ωράριο. Πρόκειται για έναν προγραμματισμό διαμορφωμένο με τέτοιον τρόπο, ώστε να μη χάνονται πολλές ώρες του μαθήματος, που αφορούν στο ίδιο εκπαιδευτικό αντικείμενο. Το πρόγραμμα αυτό είναι ευέλικτο και ανοικτό σε αναπροσαρμογή, όταν η παρουσία του μαθητή είναι απαραίτητη στην τάξη. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι ο εκπαιδευτικός του Τ.Ε., αν και εργάζεται με τον μαθητή κυκλικά, αποφεύγει να τον απασχολεί σε μαθήματα στα οποία ο μαθητής έχει καλή επίδοση, εμπλέκεται θετικά και κάνουν καλό στην αυτοεικόνα και στην αυτοεκτίμησή του, όπως είναι η ζωγραφική, τα εικαστικά, η θεατρική αγωγή, η πληροφορική κ.ά.
Στο τμήμα ένταξης ο τρόπος και η μορφή διδασκαλίας διαφέρει σε πολλά σημεία από αυτή της γενικής τάξης. Οι μαθητές είναι λιγότεροι αριθμητικά από αυτούς της γενικής τάξης, οι ρυθμοί διδασκαλίας και μάθησης είναι πιο χαλαροί και πιο αργοί από τους αντίστοιχους της γενικής τάξης, ενώ ο ανταγωνισμός μεταξύ των μελών του τμήματος δεν υφίσταται ως έννοια. Η διδασκαλία πραγματοποιείται στο τμήμα είτε σε ολιγομελείς ομάδες μαθητών του ίδιου επιπέδου είτε μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή με το σύστημα «ένας προς έναν». Κατά την εκπαιδευτική διαδικασία γίνεται χρήση πολλών εποπτικών μέσων και υλικών και επιστρατεύονται εναλλακτικοί τρόποι μάθησης, όπως το παιδαγωγικό παιχνίδι, η δραματοποίηση, η μάθηση με χρήση υπολογιστή και νέων τεχνολογιών, η διδασκαλία με χρήση αντικειμένων και η εν συνεχεία μετάβαση στο εικονικό και συμβολικό επίπεδο.
Η ύλη, την οποία διδάσκεται ο μαθητής, επιλέγεται και διαμορφώνεται από τον ειδικό δάσκαλο του τμήματος ένταξης, σύμφωνα με τις ανάγκες/ικανότητες του κάθε μαθητή, ανεξάρτητα από την τάξη στην οποία φοιτά και από την ηλικιακή του βαθμίδα. Ο εκαπιδευτικός του τμήματος ένταξης χρησιμοποιεί πλήθος εγχειριδίων αλλά και υλικού, που ο ίδιος έχει συγκεντρώσει (βιβλία, ασκήσεις, κάρτες, λογισμικό κ.ά.) ή υλικό από τα εγχειρίδια της γενικής τάξης (πάντα αναπροσαρμοσμένο και κατάλληλα τροποιημένο) ή τα σχετικά εγχειρίδια του Πλαισίου Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών Ειδικής Αγωγής (Π.Α.Π.Ε.Α.), τα Αναλυτικά Προγράμματα Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης και τα Διαφοροποιημένα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών για μαθητές με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.